Vrijspraak export oudpapier (EVOA)
Terugkijkend op 2024 is dit toch wel een van de zaken die het meest is bijgebleven. Leuk zo'n vrijspraak. Eind goed, al goed. Maar de zaak illustreert toch vooral willekeur waar het OM in afvalzaken een patent op lijkt te hebben. Met milieu had ook deze zaak weer niets van doen. En ook deze zaak duurde gerust 9 (!) jaar voordat hij pas door de rechtbank was afgedaan.
Waar ging de zaak over? Een bedrijf exporteert in 2015 oudpapier vanuit Nederland naar India. Ze maakt daarbij gebruik van de diensten van een tussenpersoon. Het bedrijf en de tussenpersoon staan uiteindelijk in 2024 - dus negen jaar later - terecht bij de Rechtbank Rotterdam. Volgens de officier van justitie is er geen sprake van oudpapier, maar van 'huishoudelijk afval' (Y46).
De zaak gaat om Iers oudpapier dat daarvoor is gesorteerd in een gecertificeerde Materials recovery facility (MRF).
Het betoog van de officier is, zoals wel vaker in dit soort zaken, vooral gebaseerd op een gebrek aan kennis van afvalzaken. Zijn betoog houdt niet veel meer in dan dat "er ook niet-papier-stoffen zich in het oudpapier bevinden". Dat de Raad van State al sinds 2008 in meerdere zaken heeft beslist dat oudpapier een verontreiniging van 10% kan kennen, heeft de officier even gemist. In 2020 heeft Europees Hof van Justitie (in de Interseroh-zaak) heeft een vergelijkbare uitspraak gedaan.
Als je de zaak zo bekijkt, dan is de uiteindelijke vrijspraak niet verrassend - hoewel ik toch zeker wel een lang pleidooi heb moeten houden en heb moeten 'praten als Brugman'. Tegelijkertijd bekruipt je de vraag: waarom moet dit negen jaar duren?
Of de vraag van onze cliënt: "Kan een officier van justitie dit zomaar doen? Is er dan niemand die hem terugfluit?" Het antwoord is: ja en nee. Een officier van justitie kan dit zomaar doen en er is inderdaad niemand die hem tussentijds terugfluit.
In die zin is het jammer dat de rechtbank het OM in deze zaak toch ontvankelijk heeft verklaard. Een vrijspraak is mooi, maar een beter signaal vanuit de rechtspraak zou zijn geweest dat het OM niet-ontvankelijk zou zijn verklaard, met als toelichting 'U moet met dit soort zaken niet aankomen bij de rechtbank'. En zo wordt de wanprestatie van de officier dus toch weer met de mantel der rechterlijke liefde bedekt.
Kreeg de tussenpersoon uiteindelijk zijn advocaatkosten vergoed? Nee, helaas.
De officier had namelijk naast de hoofdzaak ook nog een formaliteiten-zaakje ingediend. De tussenpersoon zou in 2016 een keer (prima, schone, nieuwe) Kraftzakken als 'groene-lijst-stoffen' hebben verkocht, in plaats van deze met een kennisgeving te exporteren. Ik zal u de juridische techniek op dit punt even besparen: het verkeerde formulier was ingevuld - zeg maar.
Voor het verkeerd invullen van een formulier sta je dan negen jaar later voor de rechtbank, die er een 'schuldigverklaring zonder straf' van maakt. En vanwege zo'n zaakje-van-niks kun je vervolgens fluiten naar een vergoeding voor de gemaakte advocaatkosten in de zaak waar alles om draaide.
Dus, tja, zeg het maar. Is het gevoel nu 'eind goed, al goed' en blij met de vrijspraak? Of is het gevoel: deze zaak had nooit voor de rechter moeten komen? Ik hou het op dit laatste. Deze zaak was zonde van de tijd en het geld: van de douane, van het OM, van de rechtbank, van cliënt en het bedrijf. En wat te denken van de stress die zo'n zaak al die jaren heeft meegebracht voor betrokkene - en de aantasting van zijn eer en goede naam?
https://uitspraken.rechtspraak.nl/details?id=ECLI:NL:RBROT:2024:1021
