Raamovereenkomst: geen grip op verpakkingen
Op 5 maart 2018 presenteerde Recycling Netwerk onze Evaluatie van de Raamovereenkomst 2013 - 2022 aan de Tweede Kamer.
Lees hier de brief van Recycling Netwerk.
Lees hier de Evaluatie van de Raamovereenkomst Verpakkingen.
Hier vindt u de drie bijlagen waarnaar wordt verwezen.
Onze conclusies
Afspraken worden structureel niet nageleefd, vooral door de bedrijven, maar op sommige punten ook door de Staatssecretaris. Doordat definities en normen niet in wetgeving zijn opgenomen, zijn deze niet afdwingbaar en kan iedereen er zijn eigen invulling aan geven.
Het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) heeft de grote pretenties onvoldoende waargemaakt. Brancheverduurzamingsplannen hebben een marginaal karakter en dekken niet alle materialen en verpakkingen. Doelen zijn niet afrekenbaar gemaakt. En sinds het recente uittreden van de Rijksoverheid en gemeenten is het de vraag welke toekomst het KIDV als woordvoerder van het bedrijfsleven nu nog heeft.
De convenanten-aanpak vanaf 1990 en de afslanking van de overheid is overgeslagen naar de milieu-inspectie (ILT). Zo stelt de ILT zich te weinig op als controleur en handhaver van de regels en juist te veel als gesprekspartner van beleidsmakers en bedrijven. Soms volgt een waarschuwing. Boetes en dwangsombesluiten worden in het geheel niet toegepast – ook in geval van herhaalde overtredingen.
De jaarlijkse zwerfafvalvergoeding van € 20 mln staat in geen verhouding tot de werkelijke schade van het zwerfafval (€ 250 mln, plus plastic soup, plus dierenleed, schade voor boeren, plus CO2 en grondstoffenverspilling). Dreigementen vanuit het Afvalfonds dat de invoering van statiegeld op blikjes en flesjes een schending van de Raamovereenkomst zou vormen, missen een rechtsgrond. Bovendien blijkt uit het onderzoek van CE Delft (september 2017) dat een statiegeldsysteem voor blikjes en flesjes (gezien de hieraan verbonden inkomsten) kostenneutraal door het bedrijfsleven kan worden ingevoerd én dat dit de gemeenten tot € 80 - € 90 mln aan opruim- en verbrandingskosten kan besparen.
Een breed gedeelde conclusie is dat het systeem van de Plastic Heroes niet voldoet aan de ambities van de Raamovereenkomst. In plaats van een systeem gericht op hoogwaardig kwaliteit, wordt het systeem in de huidige vormgeving vooral gekenmerkt door lage kwaliteit en grote sorteerverliezen. De uitvoering van het systeem blijkt in de praktijk niet te zijn gericht op een werkelijke milieubijdrage en efficiënte inzet van euro’s.
Wat dan wel?
De praktijk heeft uitgewezen dat de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 – 2022 feitelijk niet veel toe voegt. Voor zover er innovatie en milieurendement is beoogd, is de Raamovereenkomst een onvoldoende werkbaar en onvoldoende bindend instrument gebleken te zijn. Bovendien zijn de wanprestaties zo fundamenteel en divers dat deze niet ‘recht te breien zijn’.
Als de regering en landelijke politiek daadwerkelijk de omslag naar een circulaire economie willen maken, dan is het van groot belang dat zij de regie weer naar zich toe trekken.
Dat betekent allereerst het formuleren van heldere en handhaafbare regels omtrent het ontwerp en de minimalisatie van verpakkingen[1]. Deze regels moeten dekkend zijn voor alle materiaalsoorten.
Dat betekent daarnaast ook de bevordering van werkelijk circulaire systemen, zoals statiegeldsystemen en andere effectieve innamesystemen zonder verontreinigingen.
En dit alles in het licht van een concreet uitgewerkte producent-verantwoordelijkheid, die vervolgens ook daadwerkelijk door de ILT kan worden gehandhaafd én wordt gehandhaafd.
[1] Te denken valt aan onderwerpen zoals:
- als er Spaanse wijnflessen van 418 gram in de winkel liggen, zal er moeten worden gehandhaafd mbt Spaanse wijnflessen die 720 gram wegen;
- uitbanning van hybrides (zoals PET/PE-verpakkingen);
- uitbanning van onmogelijke kunststoffen (zwart en PVC).